====== Ruĝa Rebek (Arany János) ======

^Origina titolo|Vörös Rébék|
^Teksto|Arany János|
^Muziko|Szörényi Levente|
^Kantas|Koncz Zsuzsa|
^E-teksto|[[Antono SAMAK]]|

Ruĝa Rebek estas sorĉistino, kiu kapablas transformiĝi en kornikon. En ĉi balado ŝi faras am-sorĉon: Ŝi kuiris ledŝuon de juna fraŭlo, nome Pörge Dani, por ke li edziĝu al Ŝinko Terka, al la pimpa, flirtema filino de l’ familio Ŝinko. Poste ŝi malutilos al la juna paro. [Notoj: blanka mono: arĝenta mono – pafil-drako: baskulo de olda pafilo – greko: komercisto en la iama popola lingvouzo.] [Ruĝo, Pörge, Ŝinko: Hungaraj familinomoj – Rébék aŭ Rebi, Terka, Dani: Hungaraj bapto-nomoj en popolaj kaj dorlotaj formoj.]


{{ youtube>td1bOXp9Qow?medium }}
.

<WRAP group>
<WRAP half column>
==== Ruĝa Rebek ====
**Balado de Arany János**

„Ruĝa Rebek ponton lignan 
iris trans kaj flugis for –” *
Jam kornike plumglatigas 
Ŝi sur popleg’, en la for’.
Kiun ŝi algrakas: „Kaar!”
Tiu jam – en malbonar’…
Huŝ, plumar’! 

Ŝi kuiris led-ŝuon de 
Pörge Dani, ĝis kiam
Li kaj filin’ de Ŝinkoj, la 
Terka pimpa, paras jam.
Sed Dani, jen, en amar’
Damnas la aferon; … „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Pörge Dani ŝin, se vidas, 
Jam preteras sen salut’,
Kaj se li ŝin tie trovas,
Tra la sojlo ŝi – en rul’.
Kaŝe venas kontraŭfar’,
Tentas belvirinon: „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Pimpa edzin’ spiti ŝajnas
La persvadojn por mis-am’: 
„Kaj fortenu ruzajn agojn
de nia hejm’ por ĉiam,
Bonas ja viv’ en am-par’.”
Rebi diras: „Vane, … Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Kaj ŝi portas blankan monon,
Ruĝan tukon, alion:
„Jen, filino, mielvino 
Por fortigi la koron:
Belulin’ ja faru, … Kaar!”
„Nu, l’ intendant’, ek al l’ far’.”
Huŝ, plumar’!

Jam ploregoj kaj kvereloj
Multas en ilia hejm’; 
Sed lulile kuŝas bebo,
Kaj toleras Dani mem:
Ne ekaŭdu najbarar’…
Korte kornik’ diras: „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

„In-satano! al la patro
Portu vin kun via beb’ – 
Ĉi korvaĉon (tuj fusilon!)
Nun mi pafos al vi, jen!”     
Fale sonas velka: „Kaar!”
Kaj sen util’ jam pelar’:
„Huŝ, plumar’!”

Jen novaĵo de l’ vilaĝo:
„Ĉu vi aŭdis pri l’ event’?
Pafis Dani kornikon, kaj
Terenfalis Rebi mem!”
Ŝia anim’ – sen bedaŭr’:
En kornik’ reflugas, … „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Leĝo la murdinton serĉas;
Povra Dani, kion plu?
Li ekvojas, formigradas,
Iras tra l’ ponteto nun.
L’ intendant’ laŭ l’ tabular’
Venas al li fronte. „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Stretas por duop’ la pontet’,
Kaj maleblas flanka voj’;
Je ekŝancel’ fala korpeg’
Laŭte plaŭdas en la roj’.
Altas la flu’ pro pluvar’.
Vidas kornik’, diras: „Kaar!”
Huŝ, plumar’!

Kaŝ-vagul’ suferas, tremas,
Se ekkrakas eĉ branĉet’;
Kaj li turnas pafil-drakon
Pro malsato: „Haltu, grek’!”
Kornik’ post li flugas: „Kaar!...
Pendos vi por la korvar’!” 
„Huŝ, plumar’!”

„Manĝu korvoj kaj kornikoj, 
Alariĝu ni ĉiuj!
Sed l’ okulojn cedu al mi:
Tiujn bekos mem mi nur!”
Nigras skarab-okulpar’;
Ploras vidvin’, sonas: „Kaar!”
„Huŝ, plumar’!”

Ruĝa Rebek iris trans la
Ponton lignan; kaj de nun
El kornik’ al kornik’ flugas
Ŝi anime laŭ regul’;
Kiun ŝi algrakas: „Kaar!”
Tiu jam – en malbonar’…
Huŝ, plumar’!

(*Ĉi tiuj du versoj estas fragmento de folkloro – A. J.)
</WRAP>

<WRAP half column>
==== Vörös Rébék ====
**Arany János balladája**
	
„Vörös Rébék általment a
Keskeny pallón s elrepült –” *
Tollászkodni, már mint varju,
Egy jegenyefára űlt.
Akinek azt mondja: kár!
Nagy baj éri és nagy kár:
Hess, madár!
 
Ő volt az, ki addig főzte
Pörge Dani bocskorát,
Míg elvette a Sinkóék
Cifra lyányát, a Terát.
De most bezzeg bánja már,
Váltig hajtja: kár volt, kár!
Hess, madár!
 
Pörge Dani most őbenne
Ha elbotlik, se’ köszön,
S ha ott kapja, kibuktatja
Orrával a küszöbön.
Pedig titkon oda jár,
Szép asszonynak mondja: kár!
Hess, madár!
 
Cifra asszony színes szóra
Tetteti, hogy mit se’ hajt:
„Kend meg köztünk ne csináljon
Háborodást, házi bajt,
Nem vagyok én csapodár.”
Rebi néni mondja: kár!
Hess, madár!

Másszor is jön, hoz fehér pénzt,
Piros kendőt s egyebet:
„Nesze, lyányom! e mézes bor
Erősítse a szived:
Szépnek úgy nem tenni kár!”
„Hadd jöjjön hát a kasznár.”
Hess, madár!

Háborúság, házi patvar
Attól kezdve van elég;
De nem hallik a szomszédba:
Pörge Dani tűri még.
A bölcső is ott van már:
Künn egy varju mondja: kár!
Hess, madár!

„Asszony, ördög! vidd apádnak
Haza ezt a gyermeket –
Ne! a varjut (hol a puskám?)
Útra meglövöm neked.”
Varju azt se mondja: kár!
El sem is rebbenti már:
„Hess, madár!”

Híre terjed a helységben:
„Tudjátok, mi az eset?
Pörge Dani egy varjút lőtt
S Rebi néni leesett!”
Rebi lelke nem vón’ kár:
De, mint varju, visszajár.
Hess, madár!

Gyilkost a törvény nyomozza:
Szegény Dani mit tegyen?
Útnak indul, bujdosásnak,
Keskeny pallón átmegyen.
Szembe jött rá a kasznár.
Varju elkiáltja: kár!
Hess, madár!

Keskeny a palló kettőnek:
Nem térhet ki a Dani;
Egy billentés: lent a vízben
Nagyot csobban valami.
Sok eső volt: mély az ár.
Varju látja, mondja: kár!
Hess, madár!

Bujdosónak kín az élte,
Reszket, ha levél zörög;
Felvont sárkányt vesz kezébe,
Hajtja éh: „Megállj, görög!”
Varju mind’ kiséri: „kár!...
Fennakadsz te, szép betyár!”
„Hess, madár!”

„Most ebédre, hollók, varjak
Seregestül, aki van!
De szemét ne bántsa senki:
Azzal elbánok magam.”
Fekete volt; mint bogár;
Asszony ott sír: „mégis kár!
Hess, madár!”

Vörös Rébék általment a
Keskeny pallón: most repül;
Egy varjúból a másikba
Száll a lelke, vég ne’kűl;
S kinek ő azt mondja: kár!
Nagy baj éri és nagy kár.
Hess, madár!

(*E két sor népmondai töredék – A. J.)
</WRAP>
</WRAP>



{{tag>hungarcetera popola kanto litero_r hungara}}